DC akımda akım iletmeyen fakat AC alternatif akımda akım ileten devre elemanına kondansatör denir. Kağıt üstünde devre hesaplamalarında ve tasarım programlarında C ile gösterilen kondansatör bütün güç kaynağı devrelerinde ana bileşen olarak kullanılır. Ayrıca rezonans devrelerinde de frekans üretme görevi yine kondansatörlere aittir.
Basitçe iki iletken arasına bir yalıtkan madde konularak yapılırlar. Yalıtkan olarak cam, plastik ya da kağıt- seramik kullanılabilir. Bu elemana gerilim uygulayarak, plakalardan birini + diğerini – olarak yükleyebiliyoruz. Ancak arada yalıtkan madde olduğundan bu iki plaka arasında elektik akımı geçmez. Sadece + ve – uca bağlı devreden elektrik geçer. Hem pozitif yüklü plaka hem de negatif yüklü plakada eşit değerde yük birikmesi olur. Her kondansatörün bir + bir de – ucu vardır. Bu uçlar devrede dikkatli bir şekilde bağlanmalıdır. Eğer bir kondansatör zamanla şişmişse görevini yapamaz ve değişmesi gerekir. Aksi halde devre stabil çalışmaz.
Kondansatörler Farad, mikro Farad, Piko Farad gibi değerlerde üretilmektedir. Bir devre elemanında 100 pF kondansatör varsa, değişim gerektiğinde 200 pF kondansatör kullanmak devreye zarar verir. Bazı teknisyenler bu değerlere dikkat etmeden yaklaşık değerde kapasitör kullanarak devreleri verimsiz hale getirebilmektedir. Deforme olduklarında binlerce TL değerinde sistemleri çalışamaz hale getiren kondansatörlerin fiyat 1 TL ile 20 TL arasında değişmektedir. 2 bacağı olan bir kondansatör, devreden sökülerek, yine + ve- uçlara dikkat edilerek yeni eleman montajı yapılarak sistem kurtarılabilir.
Kondansatörler ve Çeşitleri
Mercimek kapasitörler, RF sinyalleri ve ses devrelerinde karşımıza çıkar. Hem ucuz hem de çok güvenli elemanlardır. Seramik Kapasitörler de tıpkı mercimek kapasitörler gibidir. Elektrolit kapasitörler ise 1 mikro Farad üzerindeki değerlerde üretilirler. Bunlar + ve – kutupludur. Silindirik bir yapıları vardır. Ömürleri 30 yıla kadar olabilir. Mika kapasitörler 1000 pF değerinde olup RF devrelerde sık kullanılırlar. Yüksek frekanslarda çalışabilirler. Kilo Farad seviyelerinde üretilen süper kapasitörler de çok yüksek frekanslarda çalışabilen sağlam ucuz ve güvenilir devre elemanlarıdır.
Kondansatör Arızaları
Kondansatör elemanı zamanla deforme olabilir, eğer bozulursa devrenin daha fazla ısınmasına-yanmasına neden olabilir. Kondansatörde kapasitans yüzde 20 azalırsa o elemanın değişmesi gerekir. Çünkü filtreleme yeteneği kaybolur. Elektrolitik kapasitörlerde voltaj dalgalanması, elektrolitin parçalanmasına yol açar ve iç basıncı artıracak havalandırma contasının açılmasına neden olur. Gaz üretimi nedeni ile de şekildeki gibi kapasitör çatlar. Aşırı gerilim ve kaçak akımlar termal stres çatlaklarına ve kapasitör arızasına yol açar. Aşırı termal gerilimler veya termal şoklar seramik kapasitörlerin ısı kaynaklı dielektrik arıza nedeniyle deformasyona yol açar.